Toen in april 1912 de eerste postzegels met afbeelding van de nieuwe koning Albert 1 werden verkocht werd het een ramp: iedereen klaagde over de middelmatige
kwaliteit en de slechte koninklijke afbeelding. Het was de postzegel nr 111 van 10 c die eerst uitkwam, en vanaf september postzegel nr 125 van 25 c met een aangepaste
afbeelding, maar deze was niet veel beter. De volledige ''Pellens'' serie bestaat uit 12 postzegels waarvan 9 met afbeelding van koning Albert 1. Men begon direkt met de voorbereiding van een nieuwe reeks van 13 zegels,waarvan eveneens 9 met de afbeelding van de koning; dit zouden de meest gebruikte waarden zijn, nl van 1 tot 40 centiem. -De hoogst voorziene waarde, de 5 fr, zou de dynastie in herinnering brengen,met name het portret van koning Albert 1,in medaillon,omkaderd met het portret van Leopold 1 en Leopold 2. -Voor de 2 fr wou men de grote economische gebeurtenis van de eeuw in herinnering brengen nl. de kolonisatie van Congo: een officier doet een Arabische slavenhaler terugdeinzen voor de Belgische vlag, terwijl een slaaf zijn ketenen breekt en een negerin een bevrijd kind toont. -De 1 fr zou de openstelling van de Schelde evoceren; op de voorgrond ziet men de haven van Antwerpen,terwijl tegen de horizon een schip vaart met de tweetalige inscriptie ''schelde bevrijd''. - De postzegel van 50 c moest onze nationale onafhankelijkheid in herinnering brengen: een vrijwilliger van 1830,gekleed in een blouse, valt gewond terwijl hij de driekleurige vlag aan een andere vechtende overgeeft. Het was een evocatie van de dood van graaf Fréderic de Mérode,dodelijk gewond te Berchem in 1830. Terwijl men deze nieuwe serie postzegels op punt aan 't zetten was kwam de oorlogsverklaring van augustus 1914 dit werk onderbreken. Het Rode Kruis van België was gemobiliseerd,zoals het leger,en maakte zich klaar om zijn plicht te doen. Om tegemoet te komen aan zijn financiële noden besloot de regering tot de uitgave in allerijl van postzegels met een toeslag, ten voordele van dit humanitaire werk. Een K.B van 30/9/1914 stond de fabricage toe van postzegels van een type dat in voorbereiding was en men liet een reeks van drie postzegels vervaardigen bij een particuliere drukker in Antwerpen, daar het zegelwerkhuis in Mechelen niet beschikbaar was. Omdat hij het patriotisme van de natie wilde eren was het voorziene onderwerp van de zegel van 50 c,die onze onafhankelijkheid moest in herinnering brengen,volledig geschikt voor het beoogde doel,en men besloot er een serie van 3 postzegels van te maken met toeslag; ziedaar de oorsprong van de emissie van de serie ''Rood Kruis'' ,genaamd de Mérode. Vergelijking van de bedoelde reeks en de uiteindelijk gedrukte reeks |
Gedrukte reeks: | Geplande reeks: | ||
Reeks van 14 zegels,waarvan 7 met de afbeelding
van de koning, 3 van vernielde gebouwen,
4 met evocaties. nr 135 tot 141; 7 waarden 1 c tot 40 c , afbeelding K.Albert 1 nr 142 hallen van Ieper nr 143 kerk en citadel van Namen nr 144 50 c Bibliotheek van Leuven nr 145 1 F Schelde te Antwerpen nr 146 2 F antislavernij nr 147 5 F hulde aan 7' regiment te Veurne nr 149 10 F de eerste 3 koningen van België |
Reeks van 13 zegels waarvan 9 met de afbeelding
van de koning, 4 met evocaties. Afbeelding van K. Albert 1, 9 waarden van 1 tot 40 c. 50 c de Mérode 1 F Schelde 2 F antislavernij 5 F |
In dit deel proberen wij een overzicht te geven van de ontwerpen
van MacDonald met enkele opmerkingen. Door de oorlogsomstandigheden heeft hij zijn werk op verschillende plaatsen moeten verrichten, maar is wel steeds trouw gebleven aan zijn oorspronkelijke ontwerpen. De indeling hieronder is gebaseerd op de verschillende werkterreinen en de daar ontstane zegels. 1) ZEGELWERKHUIS TE MECHELEN. Van februari 1914 tot augustus 1914 was Mac Donald werkzaaam in Mechelen met een dubbele opdracht: |
|||
a) Als vertegenwoordiger
van de firma Maroni-Paris moest hij een nieuwe koperdiepdrukpers
promoten. b) Als graficus moest hij een nieuwe serie postzegels ontwerpen met de beeltenis van de koning en een aantal andere onderwerpen, welke op deze pers zouden worden gedrukt. |
|||
Van deze ontwerpen waren er twee in een vergevorderd stadium van ontwikkeling bij het uitbreken van de oorlog, welke in DIEPDRUK zouden worden gerealiseerd. | |||
a) AFBEELDING VAN
KONING ALBERT 1 Stess nr B122 is de meest uitgewerkte versie van dit thema met |
|||
- beeltenis van de
koning kijkend naar links - omlijsting met 2 vierkantjes aan de onderzijde voor het plaatsen van de waardecijfers. |
|||
b) STANDBEELD de
MÉRODE Stess nr B 186-227 gemaakt in diepdruk, dus te Mechelen.Stess nr B 216-223 was de definitieve versie zoals ze gemaakt is te Mechelen: |
|||
- waardecijfers in
cartouches onderaan en bovenaan. - standbeeld kijkt naar links. - Q practisch gesloten. |
|||
2) ANTWERPEN. Na de Duitse inval ondervond men de nood om postzegels met toeslag voor het Rode Kruis te produceren, waarvoor men de ontwerpen van MacDonald, die reeds in een vergevorderd stadium waren, ging aanpassen en drukken bij Verschueren. |
|||
a) AFBEELDING VAN
KONING ALBERT 1 In de catalogus Stess vinden we proeven waarbij het rood kruis met de hand geschilderd werd onderaan in de oorspronkelijke 2 lijsten waar de waardecijfers zouden komen. Blijkbaar waren er twee mogelijkheden: |
|||
- Rood kruis geschilderd
in de 2 waardelijsten. Stess B124 - Rood kruis geschilderd in de rechter waardelijst. Stess B 126 Deze aanpassingen werden gedaan op zegels geproduceerd in diepdruk. |
|||
b) STANDBEELD de
MÉRODE Op een gelijkaardige manier ging men te werk bij de Merode reeks. |
|||
Stess B 224: het
cijfer 50 in de onderste waardelijsten werd met de hand door een
rood kruis overschilderd. Stess B 215: de onderste waardelijsten werden door een bruin vlak opgevuld. Stess B 216: de onderste waardelijsten bevatten een met de hand geverfd rood kruis op bruine achtergrond. |
|||
Uiteindelijk ging men dan over tot het drukken in STEENDRUK van
de 3 waarden kleine Albert en Merode zegels. 3) ENGELAND |
|||
A) Waterlow Bros
& Layton Ltd 2/01/1915 STEENDRUK Na de val van Antwerpen trok MacDonald naar Engeland, waar een nieuwe reeks rode kruis zegels werd geproduceerd : |
|||
Type
1: |
niet-goedgekeurd Omlijsting afkomstig van de Merode zegel met gesloten Q = type 3 van de Merode zegel. Middenstuk met beeltenis van koning Albert 1 van de 1914 uitgifte. |
||
Type
2: |
goedgekeurd Omlijsting van het type 2 van de Merode zegel met open Q. Grotere beeltenis van koning Albert. |
||
B) Waterlow and Sons 15/10/1915 BOEKDRUK De zegels van 1c tot en met 25 c van deze reeks met beeltenis van koning Albert 1 werden gemaakt op basis van het ontwerp van MacDonald van 1914 met volgende verschillen: |
type
1914: |
type
1915: |
|
Beeltenis naar
rechts op gearceerde achtergrond. Zegel is hoger. De twee krullen in de bovenhoeken raken de omranding niet. Onder de bovenste versieringen is er een reeks van vier parels. |
Beeltenis
naar links op een horizontaal gestreepte achtergrond. Het bovengedeelte werd verkort. De twee krullen in de bovenhoeken raken de omranding. De vier parels zijn verdwenen. |
ALGEMEENHEDEN |
|
type: standbeeld de Mérode ontwerp:Mac Donald steendruk: J.Verschueren te Antwerpen Uitgiftedag : zaterdag 3/10/1914 Tanding:14 Vel: 75 zegels in drie panelen van 25 Einde gebruiksstelling: 14/08/1920 Frankering: enkel geldig in het binnenlands verkeer Restanten: verbrand in de zegeldrukkerij te Mechelen 1928 |
5c: |
600.000 |
|
10c: |
600.000 |
|
20c: |
75.000 |
5c: |
23.214 |
Waarschijnlijk betreft het hier de te Antwerpen verkochte aantallen. |
10c: |
14.650 |
|
20c: |
8.663 |
5c: |
24.000 |
|
10c: |
30.000 |
|
20c: |
12.000 |
5c: |
150.000 |
Waarschijnlijk zijn dit de aangemaakte aantallen,niet de verkochte. |
10c: |
150.000 |
|
20c: |
50.000 |
5c: |
1305 |
|
10c: |
2065 |
|
20c: |
536 |
Vellen
van 5c: |
Kleur
groen |
|
Vellen
van 10c: |
Kleur
rood |
|
Vellen
van 20c: |
Kleur
paars |
VOLLEDIG VEL
Poging tot reconstructie van de afmetingen van het volledig vel aan de hand van een artikel van Soebert. Voorafgaandelijk willen wij opmerken dat er afwijkingen kunnen voorkomen in de breedte van het vel en wel om drie redenen: |
1) Het te bedrukken papier werd afgesneden van een groter vel (rol?) wat
afwijkingen kan geven. 2) Bij het drukken kan de papierinvoer een lichte speling vertonen, en de panelen worden niet op exact dezelfde plaats afgedrukt. 3) De bedrukte vellen werden op elkaar gelegd en in bundel versneden, wat afwijkingen kan geven doordat de onderste vellen verschoven. > |
|
In de Revue du collectionneur-spécialiste blz 206-207 vinden we onderstaande afbeelding: |
Het gaat hier over een vel zogenaamd 'drukuitschot', een reeds gedrukt vel papier met de kleine Albert zegels dat ten tweede male werd gebruikt bij het in gang zetten van de drukmachine . Blijkbaar had deze enkele drukgangen nodig vooraleer perfecte vellen te produceren, waarvoor men reeds gedrukte (en afgekeurde?) vellen gebruikte om papier te sparen. Het betreft hier een deel van paneel 2 en paneel 3 van de 5 c Mérode zegel, met een tussenpaneelafstand van 3,6 cm. Wij vermelden nu een aantal metingen, uitgevoerd op de in ons bezit zijnde volledige vellen zegels. -5 c paneel 1: li zijrand : 14 mm 3 maal, 13 mm 2 maal. re zijrand: 14 mm 3 maal, 13 mm 2 maal. totale breedte van het vel 16,2 cm 5 maal, met steeds een breedte van het zegelbeeld van 13,4 cm. 5 c paneel 2 : li zijrand : 14 mm 6 maal, 13 mm 1 maal 11 mm 1 maal. re zijrand 14 mm 4 maal, 13 mm 3 maal, 21 mm 1 maal. totale breedte 16,2 7 maal 16,6 cm 1 maal, met steeds een totale breedte van het zegelbeeld van 13,4 cm. 5 c paneel 3: li zijrand: 12 mm 1 maal, 13 mm 2 maal, 14 mm 5 maal, 15 mm 1 maal. re zijrand: 13 mm 7 maal, 14 mm 1 maal, 15 mm 1 maal, 19 mm 1 maal, 21 mm 1 maal. totale breedte van het vel 16,1 mm 3 maal, 16,2 cm 6 maal, 16,6 cm 2 maal, met steeds een zegelbeeldbreedte van 13,4 cm. Gaan we uit van een maximale breedte van de li zijrand van paneel 1 van 1,4 cm , een breedte van het zegelbeeld van 3 maal 13,4 cm, een interpaneelafstand van 2 maal 3,6 cm en een maximale breedte van de re zijrand van paneel 3 van 2,1 cm dan komen we tot de volgende berekening: 1,4+13,4+3,6+13,4+3,6+13,4+2,1 cm = 50,9 cm Hieronder volgen de metingen en dezelfde berekening voor de 10 c .Opvallend zijn hier ook de nog grotere verschillen tussen de vellen. Blijkbaar werden de verschillende panelen niet exact gelijk uitgesneden. 10 c paneel 1: li zijrand: 13 mm 2 maal, 16 mm 5 maal, 17 mm 1 maal. re zijrand 12 mm 1 maal, 13 mm 5 maal, 14 mm 1 maal, 15 mm 1 maal. totale breedte : 15,9 mm 1 maal, 16,3 mm 5 maal, 16,4 mm 1 maal, 16,5 mm 1 maal. Totale zegelbreedte 13,4 cm. 10 paneel 2: li zijrand 14 mm 4 maal, 15 mm 7 maal. re zijrand 11 mm 3 maal, 14 mm 7 maal, 16 mm 1 maal. totale breedte16,3 mm 10 maal, 16,4 cm 1 maal. Totale zegelbreed 13,4 cm. 10c paneel 3: li zijrand: 14 mm 1 maal, 15 mm 1 maal, 16 mm 6 maal. re zijrand:13 mm 6 maal, 14 mm 1 maal, 15 mm 1 maal. totale breedte: 16,3 mm 7 maal, 16,4 mm 1 maal.Totale zegelbreedte 13,4 cm. Gaan we uit van de maximale breedte van de li zijrand van paneel 1 van 1,7 cm, een breedte van het zegelbeeld van 3 maal 13,4 cm, een interpaneelafstand van 2 maal 3,6 cm en een maximale breedte van de re zijrand van paneel 3 van 1,5 cm dan komen we tot volgende berekening : 1,7+13,4+3,6+13,4+3,6+13,4+1,5 =50,60 cm Volledigheidshalve geven we nog de metingen van de volledige vellen van 20 c in ons bezit: 20 c paneel 2: li zijrand 15 mm; re zijrand 15 mm; totale velbreedte 16,4 cm. 20 c paneel 3: li zijrand 15 mm; re zijrand 15 mm; totale velbreedte 16,4 cm. Met verregaande extrapolatie zouden we dan volgend resultaat krijgen: Li zijrand paneel 1 15 mm, 2 maal de interpaneelafstand van 3,6 cm, 3 maal het zegelbeeld van 13,4 cm, re zijrand van paneel 3 van 15 mm: 1,5+13,4+3,6+13,4+3,6+13,4+1,5 =50,40 cm Hieronder tonen wij een gelijkaardig stukje drukoverschot met een andere plaatsing van de hoogste waarde van de Mérode zegel t.o.v. de 5 c kleine Albert. Opmerking: de Mérode zegels zijn hier over de kleine Albert zegels heen gedrukt; Blijkbaar werden de zegels in verschillende drukgangen geproduceerd, eerst een deel Mérode en kleine Albert zegels om de postkantoren te bevoorraden op 3 oktober 1914, de dag van uitgifte. Later werden dan nog aantallen bijgedrukt om de voorziene oplage te produceren, vermits men nog aan het drukken was op 7 oktober, de dag dat de beschieting van Antwerpen begon. |
AFBEELDING 1 nr 1 in de re benedenhoek Afmetingen papier : 20,5 cm op 22,5 cm tekening: 10,4 cm op 13,7 cm Houtskool of vettig potlood op tekenpapier met grove korrel. Opgebouwd langs verschillende driehoekvormige lijnen. Pieté houding van de figuren. Er zijn op deze tekening vier figuren zichtbaar : - vaandeldrager - soldaat met een geweer die kijkt naar soldaten (staande en liggende) in het rechter benedenveld - onduidelijke figuur die de Mérode ondersteunt - de Mérode Opmerkelijk is de contrastwerking in de figuren, waarbij de Mérode lichter getekend is. We mogen besluiten dat dit een compositie-, perspectief- en contraststudie is. |
|
AFBEELDING 2
nr 2 in de re benedenhoek Afmetingen papier : 20,1 cm op 24,6 cm tekening: 10,3 cm op 13,5 cm Potloodtekening op tekenpapier met grove korrel. Opnieuw de verschillende driehoeken en de lichtere centrale figuur. Vier figuren: - de vlaggedrager kijkt naar de Mérode - soldaat met geweer - de Mérode zit rechter dan in afbeelding nr 1 - nog steeds een vierde figuur die nu beter uitgewerkt is |
|
AFBEELDING 3 Twee tekeningen op één blad. Afmetingen papier : 22 cm op 28 cm bovenste tekening: 10,1 cm op 11 cm onderste tekening: 11 cm op 12 cm Potloodtekening op dik grofkorrelig papier. Kleine detailtekeningen in de rechter rand. De bovenste tekening is over een eerder ontwerp, lijkend op nr 1 en nr 2, heengetekend. |
|
AFBEELDING 4 Definitief ontwerp van de zegel. Afmetingen papier : 16 cm op 19,1 cm tekening: 14,8 op 16,1 cm Pentekening en gewassen penseel in oost-indische inkt op karton. In de randen willekeurige prikgaatjes van duimspijkers? In ieder geval geen richtpuntjes vermits ze willekeurig zijn geplaatst. Potloodlijntjes zijn zichtbaar o. a. voor de plaatsing van de schilden met cijfers, ook in de cijfers zelf bevinden zich horizontale en verticale lijntjes. |
|
|
AFBEELDING 5 Fotocopie van ? Opmerkelijk: links: 50 centimen rechts: 50 centimes |
AFBEELDING 6 Dik karton. Afmetingen papier : 16,5 cm op 21 cm tekening: 11 cm op 13,3 cm Pentekening en gewassen penseel. Bevestigingsgaatjes in de randen en potloodlijntjes als referentiepunten o. a. in de cijfers. |
|
AFBEELDING 7 Dik karton Afmetingen papier : 16,1 cm op 21 cm tekening: 9,9 cm op 12 cm Verder identiek als afbeelding 6. |
|
Bij afbeeldingen één,twee en drie stellen wij ons de vraag of dit werkelijk tekeningen van Mac Donald zijn . Waarom immers zou hij compostie-en lichtstudies maken met zelfs vier figuren terwijl hij toch het standbeeld te Berchem als voorbeeld kon nemen? Was het de bedoeling om een andere voorstelling te gebruiken ? Of zijn deze afbeeldingen eerder ontwerptekeningen van Josué Dupon voor het standbeeld? Veel vragen, waar gaan we de antwoorden vinden? |
Blijkbaar werden er sinds de invoering van de tanding van elke waarde van nieuw-uitgegeven postzegels een blad van 100 of 50 zegels vervaardigd ,niet getand, welke werden
opgestuurd naar het Ministerie van Spoorwegen,Post en Telegrafie. Deze zegels waren niet bedoeld om verkocht te worden aan het publiek, en geen enkele werd ooit verkocht in de postkantoren.Zij waren bedoeld als cadeau door de minister aan officiele personnages,die ernaar vroegen: ministers,senatoren,hoge buitenlandse personaliteiten,tegen één exemplaar per aanvraag. Maar het blijkt dat sommigen hun zegels cadeau deden aan verzamelaars, die deze zegels verkochten voor de winst. |
In 1929 werd er van de 50 c de Mérode zegel een herdruk gemaakt op een ministervelletje, uitgaande van de toen nog bestaande originele moederplaat. De reden hiervoor zou een vraag van postmusea in andere landen kunnen geweest zijn, welke afdrukken van Belgische postzegels vroegen om hun collectie aan te vullen. Een ministervelletje is een vel papier van 150 x 175 mm, voorzien van een droogstempel in de rechter benedenhoek (standpunt van de kijker) met de tekst: Ministére des chemins de fer, Marines, postes et télégraphes Ministerie van spoorwegen, zeewezen,posterijen en telegrafie. Deze velletjes werden meestal genummerd van 1 tot 18 in de linker bovenhoek en waren bedoeld om gegeven te worden aan de koning, de koninklijke familie en zijn ministers, waarbij de koning nr 1 kreeg, en de volgende in orde van belangrijkheid. Er zijn ook velletjes bekend zonder nummer. Vanaf de eerste zegels van Belgié werden deze ' ministervelletjes' gemaakt (maar tijdens de oorlogsjaren 1914-1918 en 1940-1945 komen zij niet voor .) Kenmerkend voor de hier afgebeelde zegel is het volgende: 1) De zegel werd op het laatste moment afgekeurd wegens de verkeerde spelling van het Nederlandse woord "centiemen" . 2) De afbeelding van de groep figuren is gericht naar rechts. 3) De afdruk van de zegel is omgeven door "zwarting" , d.w.z. schaduwen in de achtergrond. |
In de tientallen jaren dat we reeds met vooral de de Mérode reeks bezig zijn, heeft het ons steeds verwondert hoeveel
valse zegels er aangeboden worden door handelaars en op (zelfs gereputeerde) veilingen. Zelfs de relatief eenvoudig herkenbare vervalsingen met gesloten Q in BELGIQUE worden als echt aangeboden, hoewel ze duidelijk in de officiéle Belgische catalogus worden vermeld. Meestal refereert men dan naar de zogenaamde "tweede druk van Antwerpen" , terwijl de vervalsing met open Q als "derde druk van Antwerpen" word beschreven. |
Wat is hiervan de reden? - Er zijn zo weinig echte zegels dat handelaars ze niet steeds kunnen aanbieden en moeilijk aan de vraag kunnen voldoen. - Vele verzamelaars zijn te snel tevreden en willen graag de voorgedrukte kaders in hun albums vullen, zonder zelf te gaan zoeken naar echte zegels. |
Waarom beschouwen we de twee vervalsingen niet als postzegels en hoe komen
we aan de criteria van de echte zegels ? 1) Enkel postzegels gedrukt op de originele drukstenen onder toezicht van controleurs van de post met de bedoeling als frankering te dienen? zijn echte zegels. Zij werden verdeeld onder de postkantoren en gebruikt voor het frankeren van echt gelopen poststukken. Bovendien werd per zegel een toeslag uitgekeerd aan het Rode Kruis. 2) Om de criteria van echtheid vast te stellen vertrekken we best van echt gelopen stukken, waar we rekening kunnen houden met alle controleerbare factoren om de echtheid van de brief en dus ook van de zegels te kunnen vaststellen. Met de echtheidskenmerken vastgelegd door Vervisch en medewerkers kunnen we dan de afzonderlijke zegels gaan beoordelen en nieuwe criteria vaststellen bv van gom en plaatsing in het vel. Hierdoor kunnen onomstotelijk de echte zegels worden onderscheiden , wel met uitzondering voor de 10 c kleine Albert. Hieronder volgt DE KEURINGSBOOM VOOR DE DE MÉRODE ZEGEL |
PLAATRECONSTRUCTIE Door minieme verschillen in elke zegel kan men de juiste plaats van de zegel in het vel bepalen . Werkwijze: |
|
1) opzoeken van de mimieme afwijkingen op de zegel. 2) is deze afwijking constant? m.a.w. zijn dit toevallige drukafwijkingen of constant terugkerende op een aantal zegels met dezelfde fout op dezelfde plaats. 3) het bepalen van de plaats in het vel aan de hand van hoekzegels, paren, strips. |
|
Toepassing op de Mérode reeks: De 5c en 20c werden gedrukt in 2 kleuren, gedrukt in twee drukgangen; In elk van de twee kleuren kunnen vaste afwijkingen gevonden worden. De rode kruisen van de 5c en 20c zijn met dezelfde drukplaat gedrukt, dus als we een roodgekleurde constante afwijking vinden op de 5c, moet deze afwijking ook voorkomen op de overeenstemmende zegel van de 20c. Van deze omstandigheid kunnen we dus gebruik maken om 20c zegels te platen langs onrechtstreekse weg, vertrekkend van een gekende fout op een 5c. Maar verschillende fouten zijn eerst ontstaan tijdens het drukken, en komen derhalve niet voor op beide waarden. Bv de variëteit 'rode rechthoek' komt alleen voor op de 5c, dus werd de 20c eerst gedrukt, waarna een"kras" werd gemaakt bij het terug opstellen of verwijderen van de drukplaat , welke de afwijking op de 5 c geeft,die dan wel constant aanwezig blijft. De plating van de Mérode reeks is volledig te danken aan het monnikenwerk van André ; Enkele zegels van de 20 c ontbreken nog, maar hij is nog steeds naarstig op zoek. |
DE ECHTE 5 C : DE HOOGTE |
||
PANEEL 1 : | -
13 zegels groot formaat 3,45 cm : 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 en 15. |
|
-
11 zegels middelmatig formaat 3,43 cm : 4, 5, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24 en 25. - 1 zegel klein formaat 3,41 cm : 20. |
||
PANEEL 2 : | -
12 zegels groot formaat 3,45 cm : 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14 en 15 |
|
-
9 zegels middelmatig formaat 3,43 cm : 1, 6, 12, 18, 19, 20, 23, 24 en 25 - 4 zegel klein formaat 3,41 cm : 16, 17, 21 en 22. |
||
PANEEL 3 : | -
15 zegels groot formaat 3,45 cm : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 en 15 |
|
-
10 zegels middelmatig formaat 3,43 cm : 16, 17, 18, 19, 20,21, 22, 23, 24, 25 |
||
BESPREKING IN DETAIL. Paneel 1 positie 3 en 4. Positie 4 is korter; Bovendien is de afdruk op de lithografische steen, achtergelaten door één van de originele moedergravures, schuiner in positie 4 in vergelijking met positie 3. Paneel 1 positie 14. Positie 14 is een groot formaat afbeelding. Een volledig vel van de echte 5 c De Mérode bevat 40 zegels groot formaat. 2 moedergravures groot formaat zijn gebruikt om de lithografische steen van de 5 c te maken : een originele moederplaat met punt op het kostuum (type 1) en een originele moedergravure zonder het punt op het kostuum (type 2). Op een volledig vel van de 5 vinden we 40 groot formaat zegels waarvan 17 van type 1 en 23 van type 2. Paneel 1 positie 20. |
||
1) | Paneel
1 bevat één enkele Mérode 5 c van klein formaat in positie 20 ( hoogte
3,41 cm van kaderlijn tot kaderlijn ). Paneel 2 heeft er 4 ( posities
16,17,21,22 ). Paneel 3 heeft er geen. |
|
2) | De vijf afdrukken van deze klein formaat zegels zijn op de lithografische steen gezet met één enkele en dezelfde originele moedergravure. Inderdaad, deze 5 zegels hebben dezelfde hoogte, maar ook het punt op het kostuum van de Mérode en de 5 links die bevlekt is met puntjes is hetzelfde in de 5 gevallen. Gedurende de bewerking van de steen ( of tijdens het drukken) zijn er variëteiten ontstaan, welke het toelaten de vijf zegels te onderscheiden. De originele moedergravure klein formaat is dus vijf maal gebruikt. | |
Paneel 2 posities 17 en 18. Positie 17 : klein formaat (3,41 cm). Positie 18 : gemiddeld formaat (3,43 cm). Het verschil in hoogte is 0,2 mm. Dit verschil is gemakkelijk meetbaar en zichtbaar met het blote oog. Opmerking: 2 originele moedergravures middelmatig formaat zijn gebruikt voor de realisatie van de lithografische plaat van 5 c : een originele moedergravure met een punt op het kostuum ( type 1) en eentje zonder punt op het kostuum (type 2). Op een vollledig vel 5 c zijn er 30 zegels van middelmatig formaat ; hiervan zijn er 15 van type 1 en 15 van type 2. OPMERKINGEN |
||
1) | De plaatsing van de grote, middelmatige en kleine formaten in een volledig vel is volledig willekeurig en komt niet overeen met enige mathematische volgorde. Deze volkomen willekeurige plaatsing is en zal blijven één van de grote mysteries van de studie van de aanmaak van de lithografishe steen van de de Mérode zegel. | |
2) | Merken we op dat de klein formaat zegels steeds geplaatst werden naastmiddelmatig formaat zegels en nooit naast groot formaat zegels.Tussen groot en klein formaat heeft de samensteller van de steen middelmatig formaat zegels gezet. Dus de zogenaamd willekeurige positionering is bedoeld door de ontwerper. Het hoogteverschil tussen groot en klein formaat is 0,4 mm. Indien men een zegel van 3,45 cm naast een zegel van 3,41 cm plaatste , dan zou het hoogteverschil te hard opvallen en zou het estethisch uitzicht van de panelen hieronder geleden hebben. | |
3) | De verschillende moedergravures werden één voor één gebruikt voor de aanmaak van de lithografische steen ( dus geen overdraagblokken van naast elkaar gelegen moedergravures). 75 afdrukken werden één voor één op de lithografische steen gezet. | |
DE ECHTE 5 C : HET PUNT OP HET KOSTUUM VAN GRAAF DE MÉRODE. |
||
Type 1 : Op een volledig vel van de authentieke 5 c de Mérode, hebben 37 zegels op 75 een groot groen punt op het kostuum. | ||
Type 2 : Op een volledig vel van de authentieke 5 c de Mérode, hebben 38 zegels op 75 geen punt op het kostuum. | ||
Paneel 1 Alle 25 zegels van paneel 1 hebben het punt op het kostuum. Paneel 1 is dus enkel samengesteld uit zegels van type 1. Paneel 2 8 zegels van paneel 2 zijn van type 1 (punt op het kostuum), namelijk posities 1, 6, 11, 12, 16, 17, 21 en 22. 17 zegels van paneel 2 zijn van type 2 (geen punt op het kostuum). Paneel 3 4 zegels van paneel 3 zijn van type 1 (aanwezigheid van punt) namelijk posities 2, 10, 15 en 20. de andere 21 zegels zijn van type 2 (geen punt op het kostuum). SYNTHESE VAN "HOOGTE" EN "GROEN PUNT". DE ECHTE 10 C : KLEURPUNT IN DE LINKER MARGE. 24 zegels van de 75 hebben een rood punt in de linker marge, tussen het 2' en het 3' decoratief element (tellend van onder naar boven). 7 zegels in paneel 1. 0 zegels in paneel 2. 17 zegels in paneel 3. DE ECHTE 10 C : DE HOOGTE VAN DE ZEGELS. 2 formaten : - Groot formaat : 3,45 à 3,46 cm - Klein formaat : 3,42 à 3,43 cm. |
||
Paneel 1 : | -
15 zegels groot formaat: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 en 15. |
|
-
10 zegels klein formaat : 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 23, 24 en 25. |
||
Paneel 2 : | = Paneel 1 | |
Paneel 3 : | -
8 zegels groot formaat : 1, 3, 4, 8, 9, 13, 14 en 15 |
|
-
17 zegels klein formaat : 2, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 16,17,18,19,20,21,22,23,24 en 25. |
||
De plaatsing van de groot en klein formaat zegels in het derde paneel is volledig willekeurig en komt met geen enkel mathematish criterium overeen. Het valt op te merken dat in een volledig vel van 75 er 38 groot formaat en 37 klein formaat zegels voorkomen. Deze verhouding kan geen puur toeval zijn. Ze is het resultaat van een vooropgezet plan door Verschueren vóór de aanmaak van de lithografische steen. DE ECHTE 10 C : HET PUNT IN HET CENTRALE DEEL VAN DE LINKER ARM VAN DE U VAN 'BELGIQUE'. |
||
Paneel 1 : | 11 zegels hebben dit punt : 2, 3, 7, 8, 13, 14, 18, 19, 20, 24 en 25. | |
Paneel 2 : | geen punt | |
Paneel 3 : | 6
zegels op 25 : 1, 3, 8, 9, 14 en 24
|
|
DE ECHTE 10 C : ROOD KLEURPUNT TEGEN DE ONDERSTE KADERLIJN ( LINKERKANT ) ONDER ' EL ' VAN ' BELGIË '. |
||
Paneel 1 : | geen punt | |
Paneel 2 : | 7 zegels op 25 vertonen dit punt : 2, 7, 8, 9, 13, 15 en 22. | |
Paneel 3 : | 2 zegels op 25 : 16 en 21. | |
DE ECHTE 10 C : DE TWEE TYPES. |
||
Type 1 : | onderbreking of inkrimping in de witte lijn langs de parels ( tussen de 1' en 2' parel van de linker kader, onder de linker 10). Als deze onderbreking of inkrimping aanwezig is, bevind er zich ook steeds een punt op de 3 kleurlijnen in het onderste deel van de grote krul rechts. | |
Type 2 : | geen onderbreking of inkrimping in de witte lijn langs de parels, en ook geen punt op de 3 kleurlijnen. | |
In een volledig vel van de authentieke 10 c de Mérode zijn er 27 zegels van de 75 van type 1. | ||
Paneel 1 : | type 1 : 1, 6, 11, 12, 16, 17, 21 en 22. | |
Paneel 2 : | volledig type 2. | |
Paneel 3 : | type 1: 2, 3,4 ,5, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24 en 25. |
Tussen maart 1915 en oktober 1916 werden door drukker Verschueren enorme
hoeveelheden nagemaakte zegels gefrabriceerd, met recht vervalsingen genoemd,omdat
ze niet met de oorspronkelijke drukstenen werden aangemaakt. Na het begin van de beschieting van Antwerpen op 7 oktober 1914 werden de drukmachines stilgelegd,de drukstenen werden afgeschuurd en het resterende papier verbrand in de oven van een nabijgelegen bakkerij. Helaas waren enkele originele omdrukken en enkele niet-gebruikte omdrukken (die gebreken vertoonden) achtergebleven in de drukkerij. Aan de hand hiervan maakte Verschueren opnieuw drukstenen aan . Hierbij onderscheiden wij twee types: 1) De vervalsingen met gesloten 'Q' in Belgique.Deze zijn afkomstig van afgekeurde omdrukken. 2) De vervalsingen met open 'Q', waarvoor omdrukken zonder afwijkingen werden gebruikt, zoals ook gebruikt bij de originele druk. Als belangrijkste keuringscriterium voor beide types geld: DE VIER BOVENSTE LIJNEN IN HET VAK MET HET WOORD BELGIÉ BESTAAN UIT KLEINE VIERKANTJES DIE STEEDS ZICHTBAAR ZIJN. HET TYPE 2) HEEFT STEEDS VOLLE LIJNEN. Hieronder geven we een extract uit het boekje: De uitgifte Rode Kruis van 1914 door de studiegroep vervalsingen met als voorzitter de heer Roger Vervisch, welke een uitstekend overzicht bied van deze problematiek. |
Tanding: | 14 of ongetand.Ongetande zegels hebben dezelfde kenmerken als de getande. | |
Papier: | korrelig,
ruitvormige textuur, licht roomkleurig (5 en 10 c.) of lichtroze paars
(20 c.) Onder invloed van licht of water heeft laatstgenoemde kleur de neiging roomkleurig te worden. |
|
Gom: |
dun,weinig glanzend, met kleine barstjes die een patroon van schuine streepjes
vormen. (De gom van de valse zegels is ofwel lichtjes gebarsten met verticale
strepen, ofwel sterk gebarsten, dik, onregelmatig uitgespreid of te glanzend.) |
|
1. De letters B en E van BELGIQUE raken elkaar niet. 2. Het schuine streepje aan de voet van de L van BELGIQUE is kort. 3. De cédille van de Q van BELGIQUE is duidelijk getekend; De vorm ervan is verschillend voor elk van de drie waarden. |
||
12
|
4. 5. 6. 7. |
De lijnen zijn duidelijk en regelmatig getrokken en vertonen zeer weinig
oneffenheden en onderbrekingen . De vorm van de krullen voor en achter BELGIQUE verschilt voor elk van de drie waarden. Over het algemeen hebben de kruisen rechte hoeken en de compacte bleekrode kleur bedekt goed het gehele oppervlak, zonder gebreken of breuken. Bij de 10 centiem is het kruis gedrukt in dezelfde kleur als de rest van het zegelbeeld. De vier bovenste lijnen in het vak met het woord BELGIË bestaan in feite uit kleine vierkantjes, waarvan de sporen zelfs bij zwaar gedrukte zegels altijd zichtbaar zijn. De valse zegels hebben volle lijnen( Vaststelling gedaan door de heer André Luyckx). |
|||
13
De echte 5 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. |
De neerhaal van het waardecijfer 5 links is licht gebogen en aan de bovenkant dunner maar niet gebroken. Bij sterke vergroting kunnen in de rechterkrul van dit cijfer één, twee of somtijds een aantal puntjes worden vastgesteld. De voet is eveneens dunner maar niet gebroken. BELGIQUE midden in het vak . Het blad boven de eerste E van BELGIQUE staat helemaal los van deze letter. De letters E-L en U-E van BELGIQUE raken elkaar bovenaan en onderaan. Tweede E van BELGIQUE gesloten. Een wit streepje loopt van de rechterbovenkant van deze letter naar de krul voor het waardecijfer 5. De letters van BELGIÉ raken elkaar onderaan. |
|
14
De grove vervalsing van de 5 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. |
De neerhaal van het waardecijfer 5 links heeft geen verdunning. BELGIQUE dichter bij de bovenlijn van het vak. Het blad boven de eerste E van BELGIQUE raakt deze letter bijna. De ophaal van de letter L van BELGIQUE is te lang. Q VAN BELGIQUE ZONDER CÉDILLE (IS EEN O). De tweede E van BELGIQUE en de krul voor het waardecijfer 5 zijn niet met elkaar verbonden door een witte streep. De letters van BELGIË staan los van elkaar. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed doorgekomen. |
|
15
De gevaarlijke vervalsing van de 5 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. |
De neerhaal van het waardecijfer 5 links heeft bovenaan een breuk. Ook de voet is dikwijls gebroken. Korter of gebroken streepje in de voluut boven het waardecijfer 5 rechts. Gebogen streepje vrijwel verdwenen in de kleine cirkel bovenaan rechts. Niet goed doorgekomen druk, vooral tussen de benen van de recht opstaande figuur. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed doorgekomen. De overige kenmerken komen overeen met die van de echte zegel. |
|
16
De echte zegel van 10 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. |
BELGIQUE dichter bij de bovenrand van het vak. Een blad raakt de eerste E van BELGIQUE bijna. Halfcirkelvormige lijn in de krul boven de L van BELGIQUE. Het gedeelte van het bladwerk boven de letters QU van BELGIQUE vormt een bijna rechte lijn. Tweede E van BELGIQUE open. Halfcirkelvormige lijn in de bol bovenaan rechts van het waardecijfer 10. Twee streepjes of twee rijen puntjes ( somtijds moeilijk zichtbaar) in de O van het waardecijfer 10 rechts. De letters van BELGIË raken elkaar onderaan. Wit streepje onder de tweede E van BELGIË. |
|
17
De grove vervalsing van de 10 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. |
BELGIQUE in het midden van het vak.5. Bladwerk verder verwijderd van de eerste E van BELGIQUE. 5. De ophaal van de letter L van BELGIQUE is te lang.5. Q VAN BELGIQUE GELIJKT OP EEN O.5. Blad boven U van BELGIQUE heeft krulvormig aanhangsel.5. Tweede E van BELGIQUE gesloten.5. Krul voor het waardecijfer 10 rechts zoals bij 5 centiem.5. Geen wit streepje onder de tweede E van BELGIË.5. Letters van BELGIË staan los van elkaar.5. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed doorgekomen. |
|
18
De gevaarlijke vervalsing van de 10 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. |
Talrijke breuken in de bladnerven. Geen of nauwelijks zichtbaar lijntje in de krul boven de letter L van BELGIQUE. Geen of slechts één puntje in de 0 van het waardecijfer 10 rechts. Geen of gebroken lijn in de bol bovenaan rechts. Lijnen gebroken in het bladwerk ( doorlopend op echte zegels). Druk tussen de benen van de recht opstaande figuur dikwijls niet goed doorgekomen. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed doorgekomen. De overige kenmerken komen overeen met die van de echte zegel. |
|
19
De echte 20 centiem. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. |
BELGIQUE dichter bij de bovenlijn van het vak. De letters BEL staan dichter bij de bovenzijde dan de andere letters. Waardecijfer 20 links. Kleine inkeping in de krul van de 2; kleine uitholling in bladornament tegenover het begin van de voet van de 2; kleurstip in het rechtergedeelte van de 0. Alleen de letters UE van BELGIQUE raken elkaar. Tweede E van BELGIQUE open. Kleine kleurstip ( somtijds ternauwernood zichtbaar ) in het midden van de 0 van het waardecijfer 20 rechts. Het streepje in de krul rechts van de tweede E van BELGIQUE is in het midden gebroken, maar daar blijft het bij. Het begin van de voet van de 2 in het waardecijfer 20 rechts raakt de krul of raakt ze bijna, maar het bolvormige uiteinde van deze krul staat los van dit cijfer. de letters van BELGIË raken elkaar. |
|
20
De grove vervalsing van de 20 centiem, type 1. |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. |
BELGIQUE in het midden van het vak. Het begin van de voet van het cijfer 2 links dringt niet door in het bladornament. E en L van BELGIQUE raken elkaar. De ophaal van de L van BELGIQUE is te lang. Q VAN BELGIQUE GELIJKT OP EEN O. Tweede E van BELGIQUE gesloten. Krul voor het waardecijfer 20 rechts zoals bij 5 centiem. De 2 in het waardecijfer 20 rechts raakt de krul niet. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed doorgekomen. |
|
21
De grove vervalsing van de 20 centiem, type 2 en 3. |
|
|||
Zelfde kenmerken als voor de grove vervalsing type 1, maar: |
|||
|
Type 2: Type 3: |
Het cijfer 2 rechts raakt het bolvormige uiteinde maar niet de basis van de krul. Q van BELGIQUE met cédille. |
|
22
De gevaarlijke vervalsing van de 20 centiem. |
|
|||
1. 2. 3. 4. 5. |
Geen stip in de 0 of inkeping in de 2 van het waardecijfer 20 links. Bladnerven niet goed doorge- komen. Geen stip in de 0 van het waardecijfer 20 rechts. Het streepje in de krul rechts van de E van BELGIQUE is in drieën gebroken , is korter of is geheel afwezig. Arceerlijnen boven en links van BELGIË niet goed door- gekomen. De overige kenmerken komen overeen met die van de echte zegels. |
|
|
23
|
|
|
|
|
|
-BAARLE-HERTOG Belgische enclave, volledig omringd door Nederlands grondgebied en daarom onbereikbaar voor de Duitsers, vermits Nederland neutraal was. Stempel: Enkele cirkel; doorsnede 27,5 mm. 2 Types
|
Het werk
van de Heer S. Toulieff, Place Matteotti nr 6 4630 Soumagne, in verband
met de Mérode reeks is uitermate gedetailleerd en getuigt van
een gedegen kennis van deze materie. Zijn bevindingen over de verschillende types zegels, zijn beschrijvingen van de proefdrukken zijn uniek. Daarom zijn wij erg trots en dankbaar dat we de toestemming van deze uitmuntende filatelist kregen om zijn werk integraal weer te geven op onze site. De uittreksels komen uit het tijdschrift : ' World Wars 1914-1918 1939-1945 groupe détudes philatéliques des deux guerres mondiales Periodique trimestriel' . Momenteel is enkel de Franse tekst beschikbaar, maar mettertijd gaan we proberen er een Nederlandse en Engelse versie van te maken. Enkele praktische opmerkingen:
Introduction p. 1-4
Le 5 centimes authentique de Mérode p. 5-41. Les caractéristiques d'authenticités p.5-21 Le point dans le costume du comte de Mérode type 1 + 2 p. 22-26 La hauteur p.27-35 Les variétés p.36-41 Le 10 centimes authentique de Mérode p 42-82 Les variétés p.44-48 Reproduction de la planche p.49-63 Type 1 et type 2 p.64-70 Le point de couleur en marge gauche p.71-73 La hauteur des timbres p.74-76 Le point dans la partie gauche centrale du u de Belgique p.77-79 Point de couleur contre la ligne de cadre inférieure p.80-82 Le 50 c de Mérode non émis p.84-122
|
Blad Titel
01 Titel - Plan. 02 Genesis. 03 - 05 Algemene echtheidskenmerken van de zegels. 06 Poststuk. 07 Maakwerk. 08 - 09 Kenmerken van de echte 5 centiem zegels. 10 - 11 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 1. 12 - 13 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 2. 14 - 15 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 3. 16 De officieel erkende plaatfouten (vari-teiten) op de 5 centiem zegels. 17 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 5 centiem zegels. 18 Kenmerken van de grove vervalsing - 5 centiem zegels. 19 - 24 Voorbeelden van vervalsingen van de 5 centiem zegels. 25 - 26 Poststuk. 27 - 29 Afstempelingen op de 5 centiem zegels. 30 - 31 Kenmerken van de echte 10 centiem zegels. 32 - 33 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 1. 34 - 35 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 2. 36 - 37 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 3. 38 De plaatfout -kleurpunt in de linkerrand- op de 10 centiem zegels. 39 De plaatfout -kleurpunt in de letter U- op de 10 centiem zegels. 40 De plaatfout -kleurpunt aan de onderste kaderlijn- op de 10 centiem zegels. 41 De officieel erkende plaatfouten (vari-teiten) op de 10 centiem zegels 42 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 10 centiem zegels. 43 Kenmerken van de grove vervalsing - 10 centiem zegels. 44 - 48 Voorbeelden van vervalsingen van de 10 centiem zegels. 49 - 51 Afstempelingen op de 10 centiem zegels. 52 Kenmerken van de echte 20 centiem zegels. 53 - 54 De plaatfouten op de 20 centiem zegels. 55 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 20 centiem zegels. 56 Kenmerken van de grove vervalsing - 20 centiem zegels - type1. 57 Kenmerken van de grove vervalsing - 20 centiem zegels - type2 58 - 62 Voorbeelden van de grove vervalsing van de 20 centiem zegels. 63 - 64 Afstempelingen op de 20 centiem zegels.
Blad Titel
01 Titel - Plan. 02 Genesis. 03 - 05 Algemene echtheidskenmerken van de zegels. 06 Poststuk. 07 Maakwerk. 08 - 09 Kenmerken van de echte 5 centiem zegels. 10 - 11 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 1. 12 - 13 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 2. 14 - 15 De plaatfouten op de 5 centiem zegels - paneel 3. 16 De officieel erkende plaatfouten (vari-teiten) op de 5 centiem zegels. 17 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 5 centiem zegels. 18 Kenmerken van de grove vervalsing - 5 centiem zegels. 19 - 24 Voorbeelden van vervalsingen van de 5 centiem zegels. 25 - 26 Poststuk. 27 - 29 Afstempelingen op de 5 centiem zegels. 30 - 31 Kenmerken van de echte 10 centiem zegels. 32 - 33 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 1. 34 - 35 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 2. 36 - 37 De plaatfouten op de 10 centiem zegels - paneel 3. 38 De plaatfout -kleurpunt in de linkerrand- op de 10 centiem zegels. 39 De plaatfout -kleurpunt in de letter U- op de 10 centiem zegels. 40 De plaatfout -kleurpunt aan de onderste kaderlijn- op de 10 centiem zegels. 41 De officieel erkende plaatfouten (vari-teiten) op de 10 centiem zegels 42 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 10 centiem zegels. 43 Kenmerken van de grove vervalsing - 10 centiem zegels. 44 - 48 Voorbeelden van vervalsingen van de 10 centiem zegels. 49 - 51 Afstempelingen op de 10 centiem zegels. 52 Kenmerken van de echte 20 centiem zegels. 53 - 54 De plaatfouten op de 20 centiem zegels. 55 Kenmerken van de gevaarlijke vervalsing - 20 centiem zegels. 56 Kenmerken van de grove vervalsing - 20 centiem zegels - type1. 57 Kenmerken van de grove vervalsing - 20 centiem zegels - type2 58 - 62 Voorbeelden van de grove vervalsing van de 20 centiem zegels. 63 - 64 Afstempelingen op de 20 centiem zegels.